چند روز بیشتر به انتخابات ریاست‌جمهوری و شخصیتی که قرار است سکان کشور را برای دوره پیش‌رو به دست گیرد، باقی نمانده است. طبیعی است که ذهن‌ها درگیر فرد منتخب و توانمندی‌اش برای مرتفع کردن مشکلات و انتظاراتشان باشد. آن هم  در دورانی که تورم و مسائل مالی بر همه واضح است و بزرگ‌ترین مشکل حال‌ حاضر اقشار بسیاری است که تحت‌تاثیر آن قرارگرفته‌اند. هنرمندان نیز برخلاف تصور عموم که آن‌ها را جزو طبقه مرفه جامعه می‌دانند، جزو آن دسته اقشار تحت‌تاثیر این تورم‌اند. اتفاقا اغلب آن‌ها خواهان تغییر چنین نگرشی هستند و در واقع می‌خواهند عموم مردم این را بدانند که شرایط اقتصادی هنرمندان هر جامعه‌ای ارتباطی تنگاتنگ با شرایط عموم آن جامعه دارد. طبیعتا وقتی شرایط سخت اقتصادی، جامعه‌ای را درگیر کند تا جایی‌که عرصه برای عموم مردم به‌قدری تنگ شود که تنها از پس برطرف کردن نیازهای اولیه‌شان برآیند، ناخودآگاه توجه عموم از تفریحات و فعالیت‌های هنری برداشته خواهد شد. طبیعی است که در چنین شرایطی اولویت اول خانواده‌ها برآوردن نیازهای اولیه‌شان باشد تا رفتن به سینما، تماشای تئاتر و دیگر فعالیت‌های هنری. همین بی‌توجهی اجباری مساوی است با رکود کاری و فشار اقتصادی برای هنرمندان و تمامی اهالی هنر و فرهنگ، بماند که این رویه در درازمدت چه آسیب‌هایی به آن‌ها خواهد زد.

تاسف بیشتر این بحران زمانی است که شاهد باشیم بیشترین آسیب‌ها شامل‌حال پیشکسوتان این اهالی است. چرا که متاسفانه مدت‌هاست شاهد عدم‌حضور آن‌ها در اغلب آثار هنری هستیم و خودشان بارها از رکود کاری خود گِله‌ کرده‌اند که برخلاف تمام دنیا، در کارهای هنری ما از پیشکسوتان کمتر استفاده می‎‌شود. بماند که هنرمندان شاید تنها صنفی باشند که بازنشستگی ندارند.

با پیش‌زمینه‌ای که از شرایط حال‌حاضر اهالی فرهنگ و هنر داریم در چالش این هفته روزنامه صبا با تعدادی از آن‌ها به گفت‌وگو نشسته‌ایم تا در این روزهای باقیمانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری، برایمان از دغدغه‌های خود و انتظارات و توقعاتشان از رئیس‌جمهور آینده بگویند.

محمود گبرلو: خواسته هنرمندان تغییر حمایت‌های لفظی به حمایت‌های جدی‌ است

محمود گبرلو نویسنده، روزنامه‌نگار، مجری تلویزیون، کارشناس و منتقد سینما در ابتدای صحبت‌های خود اظهار داشت: توقع اهالی فرهنگ و هنر از رئیس‌جمهور آینده این است که به فرهنگ و هنر، تزئینی نگاه نکنند بلکه احساس کنند که فرهنگ و هنر پرافتخار ایرانی می‌تواند عامل موثری برای توسعه و پیشرفت کشور در عرصه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی باشد. اگر بستر فکری و فرهنگی این حوزه‌ها برای جامعه تبیین و از ابزار هنر شود، این مشکلات و معضلات و راه‌حل‌ها بیان شود، طبیعتا رئیس‌جمهور آینده گام‌های موثری می‌تواند برای پیشرفت جامعه خودش بردارد.

او در ادامه خاطرنشان کرد: متاسفانه طی سال‌های گذشته در آمار و شعارها، حمایت‌های لفظی از فرهنگ و هنر شده اما درعمل به‌طور جدی از عرصه فرهنگ و هنر حمایت‌های جدی و یا پشتوانه‌های معنوی، فکری و اجرایی نشده و الان بسیاری از اهالی فرهنگ و هنر دغدغه‌های معیشت روزمره زندگی خود را دارند و نمی‌دانند باید چه ‌کار کنند و چه راه‌ حلی پیدا کنند. چون همه صنف‌های مختلف تولیدی در کشور به ‌هر حال یک پشتوانه‌های مالی، حمایتی، معیشتی و بیمه از طریق ارگان‌ها، نهادها و سازمان‌ها دارند اما اهالی فرهنگ و هنر چنین پشتوانه‌ای را از طریق صنف خودشان ندارند و هر بار هم که مشکلات‌شان را به روسای صنوف مطرح می‌کنند، به در بسته می‌خورند. چرا که هر بار روسا اعلام می‌کنند که حمایتی از سوی حاکمیت انجام نمی‌شود.

وی افزود: این مسئله ضرر بزرگی می‌زند. به ‌خاطر این‌ که اگر اهل فرهنگ و هنر دغدغه داشته باشند، در بروز استعدادها و خلاقیت‌شان دچار خدشه می‌شوند. وقتی خلاقیت و استعدادهای هنرمند بروز پیدا نکند، نمی‌شود به فرهنگ‌سازی جامعه پرداخته شود.

محمود گبرلو در پایان تاکید کرد: مردم مخصوصا قشرجوان امروز در الگوهای رفتاری ‌اجتماعی خودشان به اهالی فرهنگ و هنر تکیه شدیدی دارند و خوب است که متولیان دولتی، حاکمیت و یا رئیس‌جمهور آینده بتواند از این بستر مناسب که ارتباط نزدیک مردم با اهالی فرهنگ و هنر است؛ بهره ببرد و یک اتحادی را بین هنرمندان، حاکمیت و مردم ایجاد کند آن هم برای موفقیت کشور خودش.

محمدرضا شرف‌الدین: اهمیت به موضوع فرهنگ سرلوحه  رئیس‌جمهور آینده باشد

محمدرضا شرف‌الدین تهیه‌کننده سینما در ابتدای صحبت‌های خود گفت: اساسا انقلاب ما به ‌صورت جامع و کامل یک انقلاب فرهنگی بود. یعنی آن چیزی که موجب انقلاب شد وضعیت ‌اسفبار فرهنگی و درغلطیدن نظام شاهنشاهی به‌ دامان سکولاریسم و اومانیسم و در یک کلام غرب بود. غرب‌گرایی، غرب‌زدگی و شیفته‌گی شاه نسبت به غرب مخصوصا آمریکا، همچنین فراموشی دین و ضعیف‌شدن بن‌مایه‌های دینی و سنتی در کشور منجر به خشم مردم شده و در نهایت انقلاب به رهبری امام(ره) صورت‌ گرفت که در یکی از سخنرانی‌های‌شان نیز می‌فرمایند: باید مسئله بیست‌ و دو بهمن و قیام مردم برعلیه نظام شاهنشاهی عبرت شود. آیندگان باید توجه داشته باشند که اگر مسیر دین‌باوری مردم و جمهوری‌اسلامی خدشه‌دار شود، این اتفاقات دوباره باز هم تکرار می‌شود.

او اذعان داشت: ما انتظارمان این است که سرلوحه فعالیت‌های رئیس‌جمهور آینده، اول گرامیداشت و اهمیت به موضوع فرهنگ باشد، حتی در زمینه‌های اقتصادی که ما به ‌شدت نیازمند به تدبیر و تلاش هستیم.

وی در ادامه توضیح داد: باید موضوع فرهنگی و فعالیت‌های اقتصادی را رصد و مواظبت کند. مثال ساده‌اش این است که بگوییم اقتصادمان ضعیف است، می‌خواهیم خلق ثروت کنیم و درآمد داشته باشیم، پس انگورمان را تبدیل به شراب کنیم چون شراب را خوب می‌خرند و پول خوبی بابتش می‌دهند. این‌که ما بخواهیم هر کار و درآمدی را بدون رویکرد فرهنگی و زیست و باور دینی؛ توجیه کنیم و هر ترمیم اقتصادی‌ای را اشاعه دهیم، امری است باطل، درواقع پذیرش مردم و پذیرش مکتب ما نیست.

محمدرضا شرف‌الدین در پایان بیان کرد: بنابراین ما در زمینه‌‎های فرهنگی از رئیس‌جمهور انتظار داریم که توجهش به بن‌مایه‌های دینی، فرهنگ دینی، زیست یا به‌اصطلاح سبک زندگی دینی باشد. البته ما نیاز به پیشرفت داریم، ما نیاز به علم، تحقیقات، دانشگاه، راه، صنعت و شکوفایی اقتصاد داریم اما باید رویکرد آن‌ها و مفهوم قالب بر نظامات گوناگون ساختاری و اجرایی کشور برخاسته از تفکر دینی باشد.

سعید سیدزاده: رئیس‌جمهوری باید درک درستی از فرهنگ داشته باشد

سعید سیدزاده تهیه‌کننده سینما با اشاره به تاریخ انتخابات ریاست‌جمهوری بیان کرد: امیدوارم مردم در این انتخابات حضور چشم‌گیری داشته ‌باشند، یاد و خاطره شهیدرئیسی را پاس‌ بدارند و با حضور گرم خود رئیس‌جمهوری را انتخاب کنند که ابتدا درک درستی از فرهنگ داشته باشد و آن را بشناسد. فرهنگ را نه به‌عنوان یک ابزار جهت بهره‌برداری در مقاصد سیاسی، بلکه فرهنگ را به‌عنوان یک پشتوانه جهت بهره‌مندی از پشتوانه مردمی بداند برای این ‎که مردم و فرهنگ با یکدیگر عجین‌ هستند.

او افزود: وقتی دولتمردان با پشتوانه مردم و فرهنگ وارد عرصه سیاست شوند، مطمئنا می‌توانند دولتی بر پایه فرهنگ با کارکردهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره تشکیل دهند و در نهایت راهگشای مملکت در ابتدا و بعد مردم باشند که آبرویی برای کل نظام اسلامی باشد.

سعید سیدزاده در پایان گفت: من برای آن بزرگواری که رای مردم را کسب خواهد‌کرد دعای خیر و آرزوی توفیق روزافزون دارم.

علیرضا مقصودی: رئیس‌جمهور آینده باید مسلط به حوزه هنر و رسانه باشد

علی‌رضا مقصودی مدیر شبکه رادیویی جوان در ابتدای گفت‌وگو درخصوص توقعات خود از رئیس‌جمهور آینده گفت: به‌اعتقاد من رئیس‌جمهور آینده باید خودش بخشی از فرهنگ جامعه باشد. با توجه به این ‌که هرکدام از عزیزانی که در بخش نامزدی ریاست‌جمهوری حضور دارند، سنوات متعددی در فضای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور تنفس کرده‌اند، می‌بایست به ‌نوعی در دوران زندگی خود تا به اکنون، خودشان را به‌عنوان یک بخشی از فرهنگ غنی ایرانی – ‌اسلامی معرفی کرده باشند.

وی افزود: رئیس‌جمهور باید هنرهای هفتگانه را بشناسد. یعنی از هنر موسیقی تا هنر حرکات نمایشی از هنرهای ترسیمی تا هنرهای تجسمی و از هنرهای ادبی و نمایشی و سینما باید سر در بیاورد. از این جهت ما رئیس‌جمهوری می‌خواهیم که هنرشناس باشد و بتواند با اهالی هنر به ‌نوعی ارتباط برقرار کند تا آن مزیت نسبی افراد که هنرمندی آن‌هاست مورد توجه قرار بگیرد نه مزیت‌های سیاسی، سلیقه‌ای که استعدهای هنری را به حاشیه ببرد. رئیس‌جمهور آینده باید در حوزه هنر و رسانه هم مسلط باشد هم بتواند در مجموعه‌هایی که ذیل دولت هستند در این حوزه‌ها تحولات اساسی بوجود بیاورد.

مقصودی در ادامه بیان کرد: ما باید بتوانیم هنر ایرانی – اسلامی و تمدن بزرگ خودمان را اول به جامعه خودمان نشان دهیم و بعد آن را به جهانیان عرضه کنیم. اگر رئیس‌جمهور به ‌عنوان بالاترین شخصیت اجرایی و شخص دوم کشور بتواند هم در بخش‌های داخلی کشور چه در حوزه اختصاصی خودش چه در فرهنگ عمومی کشور حضور موثری داشته باشد و هم در بخش بین‌الملل بتواند هر آن ‌چیزی که برون‌داد فرهنگی و هنری کشور هست را به دنیا معرفی کند. طبیعتا چنین عملکردی اتفاق خیلی‌خوبی را برای آینده کشور رقم خواهد زد.

او همچنین گفت: نکته بعدی که به ‎نظر من رئیس‌جمهور باید به آن توجه کند این است که خود رئیس‌جمهور باید اهل مداقه و اهل فهم ازطریق مطالعه باشد. من یکی از ویژگی‌های رئیس‌جمهور موفق را کتاب‎خوان بودن آن رئیس‌جمهور می‌بینم. یعنی سابقه او باید نشان دهد که اهل کتاب است. کتاب‌های متعدد از رمان‌هایی که در دنیا نوشته می‌شود تا کتاب‎های فلسفی و کتاب‌های مرتبط با دنیای معاصر و مخصوصا کتاب‌های تاریخی‌ تا بتواند هم از مطالعات مختلف استفاده کند و هم برای خودش تجربه‌های مشخصی را ذخیره کند. رئیس‌جمهور آینده باید ساحت هنر را از فضای سیاسی به ‌معنای حزبی و جناحی آن فاصله دهد.

علی‌رضا مقصودی در پایان اذعان داشت: هر آن کسی که به ‌نوعی بخواهد ساحت هنر و رسانه را ممزوج با سیاست‌های فردی و گروهی از نوع گروهی محدود و جناحی کند این فضای کشور را نه‎ تنها به سمت هنر و فرهنگ سوق نمی‌دهد بلکه برخلاف آن حرکت می‌کند. از این‌ جهت رئیس‌جمهور باید در انتخاب افرادی که می‌خواهند در حوزه‌های فرهنگی کار کنند، دقت فراوانی داشته ‌باشد. همچنین در انتخاب مشاوران رسانه‌ای و فرهنگی، چرا که ما در دنیای امروز با یک جنگ هیبریدی یا جنگ ترکیبی در فضای رسانه روبرو هستیم که ابزارهای مختلف رسانه‌ای در آن نقش‌آفرینی می‌کنند ولی پشت آن، تیم‌های رسانه‌ای قوی هستند که با دقت دارند برعلیه ملت ایران و منافع ایران نقشه می‌کشند. پس رئیس‌جمهور در این زمینه هم باید خودش را مسلط بداند و از اهالی رسانه‌ای استفاده کند تا بتواند هنرمندانه از ساحت ملت ایران دفاع کنند.

عذرا وکیلی: حیف است که فرهنگ ایران زیر دست و پا له شود

عذرا وکیلی تهیه‌کننده و گوینده رادیو درخصوص انتظار اهالی فرهنگ و هنر از رئیس‌جمهور آینده بیان کرد: همه افرادی که در عرصه هنر فعالیت دارند دلشان می‌خواهد که رئیس‌جمهور آینده، به‌ روز نگاه کند. به‌عبارتی نگاهی جدید و مثبت به فرهنگ ایران داشته باشد تا توجه کسانی که پیرو او مسئولیتی را برعهده می‌گیرند نیز توجه روشنی نسبت به فرهنگ ایران باشد، چون حیف است که فرهنگ ایران زیر دست و پا له شود.

این هنرمند پیشکسوت در ادامه افزود: آرزوی همه اهالی هنر داشتن رئیس‌جمهوری است که روشن باشد و با دیدی باز به فرهنگ، زبان و هنر ایران نگاه کند و به قومیت‌های ملی‌مان توجه داشته باشد. چون تمام این‌ها عزیز هستند.

محسن سوهانی: عرصه فرهنگ، وزیر فرهیخته و حکیم می‌طلبد

محسن سوهانی مدیرکل هنرهای نمایشی رادیو و رادیو نمایش با اشاره به اهمیت ویژگی‌های‌ فردی شخصی که مسئولیت وزارت‌ فرهنگ  را در دولت آینده برعهده خواهدگرفت، بیان‌‎کرد: دو وزارتخانه آموزش ‌و پرورش و  وزارت فرهنگ‎ پیشروان توسعه به ‌شمار می‌روند. خصوصا در معادلات جنگ نرم، نقشی حیاتی و سرنوشت‌ساز ایفا می‌کنند. عرصه فرهنگ حوزه‌ای پیچیده و چندوجهی است. هم دانش-مهارت و هم میان ‌رشته‌ای‌. بنابراین صرف سیاست‌مداری برایش کافی نیست و جامه وزارت آن برازنده فردی است که فرهیخته و فرزانه باشد.

او در ادامه خاطرنشان کرد: سال‌ها پیش از رواج اصطلاحاتی چون دانش-مهارت یا علوم میان‌رشته‌ای، در فرهنگ ایرانی کلیدواژه‌ای به نام حکیم داشته‌ایم. شخص دانشمندی که هم‌زمان در علوم و فنون مختلف از ریاضیات و فلسفه گرفته تا عرفان و ادبیات و مهارت‌های گوناگون چون هنر شعر و موسیقی تبحر داشته است. وزیر شایسته فرهنگ در ایران بزرگ نیز باید نه فقط حکمرانی مدبر، بلکه یک حکیم تمام‌عیار باشد.

وی افزود: از سوی دیگر شکاف میان ابعاد ایدئولوژیک یعنی قله‌های هویت ملی و آرمان‎‌های گفتمان انقلاب اسلامی با جنبه‌های تکنولوژیک و واقعیت‌های روز، از جمله فناوری‌های نوظهور ارتباطی که شکاف عمیقی را از نسل Z به بعد رقم زده، یکی از چالش‌های مهم حوزه فرهنگ کشور است. ما صاحب تام و تمام شعر و ادبیات بوده‌ایم و شعرا و ادیبان‌مان به تمام ریزه‌ کاری‌های فن عروض و اعجاز کلام، اشراف داشته‌اند. اما متاسفانه بدجور از غافله فن‌آوری‌های روز ابزار ارتباط‌جمعی به‌خصوص رسانه‌های نوین جامانده‌ایم و نتوانسته‌ایم آن‌ها را تسخیرفرهنگی کنیم.

محسن سوهانی در پایان گفت: حل این مسائل به ‌اضافه تعامل با اهالی فرهنگ به‌ویژه هنرمندان و رفع دغدغه‌ها و نیازهای معیشتی آنان؛ نیاز به فردی روشن‌اندیش، جامع‌الاطراف، اهل سعه‌صدر و تعامل‌پذیر دارد.

غلامرضا عزتی: دیگر هیچ‌ توقعی از هیچ کسی نداریم!

غلامرضا عزتی تهیه‌کننده رادیو درخصوص انتظار اهالی فرهنگ و هنر از رئیس‌جمهور آینده اظهارداشت: در حال‌ حاضر هنرمندان به ‌قدری دچار بحران معیشت و مشکلات مالی‌ شده‌اند، همین‌که امتیازاتی که به دیگر افراد و اقشار داده می‌شود شامل حالشان شود، وضعیت مسکن و بیمه‌شان درست شود؛ برایشان کفایت می‌کند.

عزتی در تاکید گفته خود، افزود: ما هیچ توقع دیگری نداریم درواقع اهالی فرهنگ و هنر در شرایطی روزگار می‌گذرانند که اگر به ‌لحاظ مالی رسیدگی شود، دیگر هیچ‌ توقعی از هیچ کسی نداریم.

ندا روزبه