احمدرضا حجارزاده – نازیلا کریمی، دارای مدرک کارشناسی ارشد پژوهش هنر از دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز و همچنین محقق و هنرمند هنرهای دیجیتال است. او نویسنده کتابی درباره هنر گلیچ با عنوان «گلیچ؛ زبان پیکسل» در ایران است که آشنایی ایرانیان با این ژانر از هنرهای دیجیتال را بررسی می‌کند. این کتاب توسط نشر «جمهوری» منتشر شد. کریمی تاکنون سه کتاب در حوزه هنرهای دیجیتال ترجمه کرده که عبارتند از «جنبش گلیچ» نوشته «رزا منکمن» که نخستین بیانیه هنر گلیچ در جهان است، «فراتر از رزلوشن» (رزا منکمن) و «زیبایی‌شناسی گلیچ» نوشته «شای مرادی». او به عنوان هنرمند ویدئوآرت و نیومدیا نیز در چند نمایشگاه داخلی و خارجی شرکت کرده است. به بهانه رونمایی از تازه‌ترین کتاب نازیلا کریمی با نام «گلیچ؛ زبان پیکسل»، گفت‌وگویی با این نویسنده و هنرمند داشتیم.

نخستین‌بار چطور به هنر گلیچ علاقه‌مند شدید؟

گلیچ اولین‌بار سال ۱۳۹۸ در زندگی من ظهور کرد؛ هنگامی که برای موضوع پایان‌نامه کارشناسی ارشد خود، طی مطالعات و پژوهش‌هایم در حوزه هنر چندرسانه‌ای، با ژانر نوینی از هنرهای دیجیتال، یعنی هنر گلیچ  آشنا شدم که پس از ۲۰ سال از ارائه نظریه آن در ایران همچنان ناشناخته و نوظهور بود. در این حین با فقدان کتب و منابع فارسی در این زمینه مواجه شدم. با توجه به توان بالایی که هنر گلیچ برای اشاعه در فضای دیجیتال دارد و امکان ارتباط با مخاطب را مانند باقی هنرهای دیجیتال برای انتقال مفاهیم بی‌واسطه و در پلتفرم‌های تحت وب فراهم می‌کند و از جهتی طی ده سال اخیر در کشورهایی که دنبال ایجاد زیرساخت در هنرهای دیجیتال و ژانرهای نوپدید آن هستند و روند رو به رشد در نمایش‌دادن آثار و تولید محتوای علمی ـ آموزشی داشته، پرداختن به این موضوع حائز اهمیت است.

 هنر گلیچ چیست و چگونه وارد کشور ما شد؟

«گلیچ» اصطلاحی رایج در واژگان رایانه‌ای و شبکه‌ای است، به معنای لغزش، خطا، بی‌نظمی، نقص یا «خطای الکتریکی اندک». از دو دیدگاه اصلی به موضوع گلیچ پرداخته می‌شود: اول،گلیچ به‌عنوان جنبه‌ای زیباشناختی در هنر الکترونیکی؛ زیبایی‌شناسی‌ای که آگاهانه از «خطاها» و «نویزها» در تحقق یک اثر هنری استفاده و آن را تقویت می‌کند. دوم،گلیچ به عنوان عنصری در روند خلاق، جایی که درگیری‌های غیرمنتظره میان سخت‌افزار، نرم‌افزار و افراد نقش مهمی در تولید کار خود دارند. در این‌جا گلیچ نیروی محرکه در تعامل انسان و ماشین است، در حالی که نتایج در تغییر زمان مداوم نوسان دارند که ممکن است در حال تنظیم یا تغییر اساسی باشند.

 در تالیف کتاب «گلیچ؛ زبان پیکسل» از چه منابعی بهره بردید؟

با توجه به فقدان منابع و کتب در زمینه هنر گلیچ در ایران، ترجمه کتاب‌های خانم رزا منکمن که از اساتید و نظریه‌پردازان هنر گلیچ هستند و بیانیه‌ای در این زمینه ارائه داده‌اند و نیز آقای شای مرادی که در زمینه زیبایی‌شناسی گلیچ کتابی نوشته‌اند و به نقش این هنر در زمینه‌های مهم زیبایی‌شناسی اشاره کرده‌اند، این ترجمه‌ها کمک کرد تا کتاب پیش رو را تالیف بکنم.

 این کتاب چند فصل دارد و مخاطب در آن با چه مباحث و جنبه‌هایی از هنر گلیچ آشنا می‌شود؟

کتاب پیش رو شامل ۱۵ فصل است که هر فصل از زیرفصل‌های دیگری برخوردار است. در این کتاب به مباحث معرفی گلیچ، واژه‌شناسی، تاریخچه اصطلاح گلیچ، بیانیه رزا مکمن، انواع گلیچ، موسیقی گلیچ، محتوای گلیچ، ویژگی‌های بصری گلیچ، روش‌های ایجاد گلیچ، ژانر هنر گلیچ، طراحی گلیچ‌آرت، تکنیک‌های طراحی گلیچ، زیبایی‌شناسی هنر گلیچ، تاریخچه هنر گلیچ در ایران و معرفی هنرمندان گلیچ ایرانی، تاریخچه جنبش گلیچ در ایران، معرفی و بررسی آثار هنرمندان گلیچ ایرانی پرداخته شده و مخاطب با این مباحث کلیدی هنر گلیچ آشنا می‌شود.

 به نظرتان این هنر چه تاثیر و کاربردی در زندگی و دانش امروز بشر دارد؟

آن‌چه در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته، مؤلفه­های هنر معاصر و نگاهی به جریان­های هنری معاصر و بررسی جایگاه تکنولوژی دیجیتال در این حوزه هنری و میزان توجه به تکنولوژی در جریان­های مربوط به آن است. پژوهش حاضر همچنین ضمن بررسی علل پیدایش ویدئوآرت و هنر جدید از لحاظ تاریخی، به ویژگی‌های  هنر جدید پرداخته تا از این طریق هنرمندان به ویژگی‌هایی که برای خلق اثر هنری در این حوزه لازم است، توجه بکنند.

این کتاب اصولاً برای چه افرادی مفید و کاربردی است؟

کتاب پیش رو برای نسل جوان و علاقه‌مند به هنرهای دیجیتالی و ابزارها، برنامه‌های کامپیوتری و برنامه‌نویسان و گرافیست‌ها و حتی هنرهای تجسمی مفید است. معمولاً در ایران آثاری که با عنوان دیجیتال‌آرت مطرح شده‌اند، با خروجی یک برنامه از پیش‌تعیین‌شده بودند، به این معنا که فرایند دیجیتال تنها ابزار کار محسوب می‌شود یا این‌که هنرمند با همکاری فرد یا افراد دیگری که بخش برنامه‌نویسی یا کدینگ را بر عهده دارند ایده‌اش را بیافریند. بی‌شک گزینه­های نوین و پیشرو هنر دیجیتال ایران بخصوص در ژانرهای جدیدی همچون گلیچ با بهره‌مندشدن از امکانات دوران رسانه­ها و وسایل ارتباط‌جمعی و دیجیتالی در کنار پیشرفت فناوری­های امروز فاصله بزرگ گذشته خود را از خط پیشرو جهانی کم کرده و می­رود که به یکی از مراکز تولید آثار خلاق بدل شود، یعنی در حال گذار از دوران اقتدار مدرنیته به عصر کثرت پست‌مدرنیسم است و در این استحاله و جابه‌جایی، بسیاری از روندهای اجتماعی را در بطن خود می­پرورد و به نمایش می­گذارد.

فکر می‌کنید غیر از چاپ کتاب، چه کارهای دیگری می‌توان برای آشنایی هرچه بیش‌ترِ مخاطبان و علاقه‌مندان با هنر گلیچ کرد؟

با وجود زیرساخت‌های موجود در فضای هنری و علمی کشور، پیشنهاد می‌شود جایگاه ویژه­ای برای هنرهای دیجیتال و چندرسانه‌ای اختصاص داده شود و همچنین به علت فقدان منابع مکتوب در این زمینه بهتر است متخصصان مربوطه منابع بیش‌تری را در این رشته انتشار بدهند و نمایشگاه­های بین‌المللی برگزار بکنند.