سمیه خاتونی– نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۱۴۰۴، به عنوان سی‌وششمین دوره این رویداد فرهنگی، از ۱۷ تا ۲۷ اردیبهشت‌ماه  در محل مصلی امام خمینی (ره) در حال برگزاری است و امروز آخرین روز این نمایشگاه است. نمایشگاه کتاب این دوره با شعار «بخوانیم برای ایران» آغاز و با حضور گسترده ناشران داخلی و خارجی و برنامه‌های فرهنگی متنوع همراه بود. برای آگاهی از کم و کیف نمایشگاه کتاب امسال در این گزارش به سراغ گفت‌و‌گو با مظاهر بابایی مدیر فناوری و ارتباطات نمایشگاه بین المللی کتاب تهران ۱۴۰۴ رفتیم.

 حال و هوای نمایشگاه؛ نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال ۱۴۰۴ بار دیگر در محوطه وسیع مصلی امام خمینی (ره) برگزار شد؛ فضایی که با طراحی خاص، به بخش‌های مختلف فرهنگی، فروشگاهی و خدماتی تقسیم شده است. با ورود از درب اصلی، بازدیدکنندگان با بنرهای بزرگ تبلیغاتی، نقشه‌های راهنما و پویش‌های فرهنگی مواجه می‌شدند که به‌خوبی چیدمان نمایشگاه را معرفی می‌کردند. بخش ناشران عمومی در شبستان اصلی مصلی قرار داشت؛ جایی با سقف بلند، نورپردازی مصنوعی گسترده و نظم نسبی در جانمایی غرفه‌ها. بخش ناشران کودک و نوجوان، با غرفه‌هایی رنگارنگ، توجه خانواده‌ها را جلب می‌کرد. ایستگاه‌های راهنما، در نقاط متعدد پاسخگوی مراجعین برای رسیدن به مسیرهای هدفشان، اطلاعات غرفه‌ها و برنامه‌ها بودند. همچنین چندین رستوران، کافه و کیوسک خوراکی در بیرون شبستان و فضای باز تعبیه شده که محل استراحت موقت بازدیدکنندگان است. فضای سبز اطراف مصلی و نیمکت‌های متعدد، فرصتی برای استراحت در هوای بهاری اردیبهشت‌ماه فراهم کرده است. در ادامه بازدید از نمایشگاه گفت‌و‌گویی با مظاهر بابایی، مدیر فناوری و اطلاعات نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ۱۴۰۴، داشتم که در ادامه می خوانید.

 با توجه به اینکه شما مسئول کارگاه اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات نمایشگاه هستید، لطفاً در ابتدا برای ما توضیح دهید که امسال چه برنامه‌هایی با اتکا به فناوری‌های نوین نشر  و اطلاع رسانی در این نمایشگاه در نظر گرفته شده است؟

امسال تغییرات بزرگی را در نمایشگاه بین‌المللی کتاب شاهد بودیم که دو بخش اصلی در نظر گرفته شده است. اولین بخش، سالن فناوری‌های نشر است که برای اولین بار در این نمایشگاه اجرا می‌شود و بخش دوم، مخصوص کودکان است که در قالب «نشریار کودکان» برگزار می‌شود. این رویدادها نه تنها به تنوع فعالیت‌های نمایشگاه افزوده، بلکه تعامل میان فناوری و نشر را نیز تقویت کرده است.

 در بخش فناوری، چه اقدامات خاصی برای اطلاع‌رسانی و راهنمایی بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است؟

در این دوره سعی کرده‌ایم که علاوه بر استفاده از بسترهای قبلی مانند کیوسک‌های اطلاع‌رسانی، یک بستر آنلاین به نام «واکا» را راه‌اندازی کنیم. این پلتفرم به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا از تمامی اطلاعات نمایشگاه، مسیرها و برنامه‌ها مطلع شوند. همچنین برای اولین بار در این دوره، کارنامه نشر به صورت آنلاین ارائه می‌شود که تا نمایشگاه بعدی فعال خواهد بود.

 در استیج هوشمند که با فناوری هوش مصنوعی است؛ چه نقش‌هایی برای کمک به بازدیدکنندگان در انتخاب کتاب‌ها در نظر گرفته شده است؟

استیج هوشمند و هوش مصنوعی به بازدیدکنندگان کمک می‌کند تا با استفاده از فناوری‌های نوین، کتاب‌های مورد نظر خود را بر اساس سلیقه و علاقه‌شان انتخاب کنند. این سیستم به صورت پایلوت آغاز به کار کرده و امیدواریم در سال‌های آینده به یک بخش ثابت و کارآمد تبدیل شود.

در زمینه حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق، چه اقداماتی انجام شده است؟

امسال، شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق حوزه نشر برای اولین بار در سالن فناوری‌های نشر حضور دارند. این شرکت‌ها محصولات و خدمات خود را معرفی می‌کنند و در کنار آن، پنل‌های تخصصی در زمینه فناوری‌های نشر و ارتباط آن با کتابخوانی برگزار می‌شود.  این پنل‌ها فرصتی برای به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات در این حوزه است.

 نمایشگاه برای کسانی که قادر به حضور فیزیکی نیستند، چه خدماتی در نظر گرفته است؟ به ویژه برای کسانی که در نقاط مختلف کشور ساکن هستند و شرایط حضور در این فستیوال فرهنگی را ندارند.

بله، قطعاً. ما برای این دسته از افراد بستر نمایشگاه مجازی را در نظر گرفته‌ایم که امکان خرید کتاب و دسترسی به تازه‌های نشر را فراهم می‌کند. این پلتفرم در سرتاسر کشور فعال است و افرادی که نمی‌توانند به نمایشگاه بیایند، از این طریق به راحتی می‌توانند از خدمات نمایشگاه بهره‌مند شوند. همچنین، یکی دیگر از ابتکارات امسال، رویکردهای نوین در «شبکه کتاب» است که انعکاسی متنوع از حوزه های نشر را در قالب ویدیوهای تصویری بر روی آنتن می‌برد. این شبکه درطول سال از طریق اینترنت برای علاقه مندان به کتاب برنامه‌های متنوعی را تهیه  و تولید می‌کند.

امسال در نمایشگاه شاهد حضور برخی از نشریات دیجیتال مانند رادیو گوشه ، طاقچه و … بودیم، این حضور نوید تازه ای به نشر است، ادامه این مسیرو چگونه ارزیابی کرده‌اید؟

ناشران دیجیتال همیشه در نمایشگاه حضور داشته‌اند، اما امسال به لطف تلاش‌های بیشتر، حضورشان پررنگ‌تر از قبل است. این ناشران در کنار سالن فناوری‌های نشر مستقر شده‌اند و محصولات خود را به نمایش می‌گذارند. همکاری میان فناوری‌های مختلف و ناشران دیجیتال می‌تواند زمینه‌ساز تحولی بزرگ در صنعت نشر باشد و امیدواریم در آینده نیز این همکاری‌ها ادامه یابد.

در نهایت، به عنوان یک جمع‌بندی، چه آینده‌ای برای فناوری در صنعت نشر و نمایشگاه‌های کتاب متصور هستید؟

ما در حال حرکت به سوی یک تحول دیجیتال در صنعت نشر هستیم. فناوری‌های نوین به ناشران و کتابخوان‌ها کمک خواهند کرد تا تجربه بهتری از نشر و کتابخوانی داشته باشند. حضور فناوری‌های جدید در نمایشگاه‌ها و تعامل بیشتر با شرکت‌های خلاق می‌تواند به رشد این صنعت کمک کند و امیدواریم در سال‌های آینده شاهد پیشرفت‌های چشمگیرتری در این حوزه باشیم.