نیره رضایی مطلق – عملکرد رسانه ملی از زمان حمله رژیم صهیونیستی به ایران تاکنون، نقش مهمی در حفظ آرامش روانی جامعه و تقویت همبستگی ملی ایفا کرده است. قصد داریم در این گزارش تحلیلی، با مرور واکنش‌ها و اقدامات سازمان صداوسیما در مواجهه با این بحران، به همراه دیدگاه‌های حسن عابدینی، معاون سیاسی سازمان صدا وسیما و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی، تصویری کامل از مدیریت رسانه‌ای این واقعه حساس ارائه دهیم.

یک ایران همصدا برای حفظ وطن

نیمه‌ شب جمعه، ۲۳ خرداد نه تنها برای شهروندان تهران بلکه برای تمام ایران آغاز بحرانی بود که خیلی زود به جنگی تمام عیار تبدیل شد. مردم پایتخت با شنیدن صدای انفجار که در سراسر آسمان تهران پیچید و دود سنگینی که چند نقطه از شهر را فراگرفت، متوجه حمله جنایتکارانه رژیم صهیونیستی به مناطق مسکونی شدند. اتفاقی که مناطق دیگری از ایران را هم در بر گرفت. شبکه خبر در حالی اولین خبر را به صورت زیرنویس منتشر کرد که مخاطب هراسان از این صدا، در جست‌وجوی دلیل بود و این زیرنویس آغاز پیگیری اخبار از رسانه ملی شد. مخاطبی که در کنار دیگر منابعی که در دست داشت تصمیم گرفت اخبار موثق را از شبکه خبر دنبال کند چرا که تا اولین بخش خبری شاهد گزارش‌های پیاپی از انفجارهایی که در سطح شهر رخ داده، ‌بود. باحضور گروه‌‌های خبری به محل‌های انفجار و سطح شهر مخاطبان اخبار دقیق و لحظه به لحظه از آنچه در سحرگاه جمعه رخ داده‌‌ بود را از رسانه ملی دنبال کردند. حضور مسئولان کشوری و کارشناسان برای اطلاع‌رسانی و تحلیل این واقعه نیز فصل دیگری از اطلاع‌رسانی را به مخاطب گشود و اخبار جدید توسط گوینده خبر و همزمان به صورت زیرنویس فضا را برای روایت دست اول در بحران و جنگ آماده کرد.

مرجعیت خبری با ارائه روایت اول

رسانه ملی با دو رویکرد مهم پوشش دقیق میدانی توام با صحت و دقت و جلوگیری از شایعه‌هایی که ممکن بود در ذهن افکار عمومی نقش ببندد، اطلاع‌رسانی از این حادثه جنایتکارانه را آغاز کرد و با اطلاع‌رسانی به موقع، حضور خبرنگاران در محل حادثه و رفتن به سمت تحلیل گام‌های خود را در اعتبار بخشی استوار کرد و توانست نبض مخاطب را با اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق در دست بگیرد تا پاسخ مناسبی را به هر نوع ابهام و شایعه بدهد. خبرنگاران اعزامی با روایت آنچه رخ داده به توصیف فاجعه‌ای پرداختند که قربانیان آن مردم بی‌گناه و غیرنظامی بودند. درواقع هر بیننده و روایتگری که شاهد این حمله بود بر شهادت افراد بی‌گناه گواهی می‌داد و این تأکید احساس همگان را برانگیخت و حس وطن‌دوستی را در مخاطبان بیدار کرد. به گفته حسن عابدینی معاون سیاسی سازمان صداوسیما رسانه ملی هیچگاه دقت و صحت را فدای سرعت نکرده و به دلیل جایگاهش پس از راستی‌آزمایی اخبار قابل تایید را منتشر می‌کند. این راستی‌آزمایی مبتنی بر حضور میدانی خبرنگار صداوسیما و تصویر و صوت از آن رویداد در کنار تایید مقامات ارشد و آگاهان به موضوع است.

وی با بیان اینکه اولین گام در پوشش خبری این واقعه توصیف رویداد و حادثه بود گفت: ما در وهله اول درپی نشان دادن واقعه بودیم. خبرنگاران اعزامی با نگاه روایت آنچه رخ داده به توصیف فاجعه‌ای پرداختند که قربانیان آن مردم بی‌گناه و غیرنظامی بودند.

از این روست که با تاکید معاون سیاسی رسانه ملی بدون استناد به بسیاری از تصاویری که در ساعات اولیه این حمله جنایتکارانه در فضای مجازی منتشر می‌شد با اعزام خبرنگاران به تمام نقاط حادثه دیده و دیگر مناطق شهر تهران تلاش کرد روایت خبرنگاران و دوربین رسانه ملی را اولویت قرار داده و به اعتبار اخبار بیافزاید.

الماس خبری با زیرنویس اخبار

رسانه ملی در گام بعدی اطلاع‌رسانی را همزمان در سه درگاه خبری ادامه داد. اخبار همزمان به صورت زیرنویس و گزارش‌های خبری در شبکه خبر، کانال خبری و سایت شبکه منتشر می‌شد تا مخاطبان در درگاه‌‌ها و فضاهای مختلف خبری با خبر موثق روبرو شوند. با این حال تحریریه خبر خبرگزاری صداوسیما و معاونت سیاسی با اتکا به سبک الماس خبری در انتشار اخبار ایدست پیش گرفت. این شیوه مبتنی بر سرعت و عمق به رسانه ملی اجازه داد که با داشتن کمترین عنصر خبری خبر را دردست گرفته و آن را منتشر کند. از این رو در اولین لحظات این واقعه بدون در دست داشتن حتی یک رکن از خبر، خبر انفجار را به صورت زیرنویس منتشر کرد و در دقایق بعدی آن را تکمیل نمود. نتیجه مشخص بود. توجه مخاطب به رسانه ملی به جای جست‌وجو در شبکه‌های مجازی و دنبال کردن خبر از رسانه ملی.

عابدینی دراین باره تأکید کرد: همین که خبر به وقوع پیوست، شبکه خبر با یک خط زیرنویس که جنبه اطلاع‌رسانی و هشدار داشت خبر را منتشر کرد. این اتفاق در دیگر قالب‌های رسانه‌‌ای‌مان نیز رخ داد و سبب شد کاربران و مخاطبان ما به سرعت در جریان خبر قرار گرفتند تا با انتشار آن خط خبری ما را دنبال کنند. این روند هشدار در عین حال با انتساب مالکیت خبر به شبکه خبر و رسانه ملی همراه بود و بر مرجعیت خبری رسانه ملی و روایت اول صحه گذاشت.

وی تأکید کرد: آنچه برای ما اهمیت داشت این بود که رسانه ملی در شرایط بحران باید خبرهای به هنگام داشته باشد و ما در همه ابعاد این حادثه تروریستی باید اطلاع‌رسانی را زودتر آغاز کنیم. این روند ابتدا با زیرنویس در همان ساعت اولیه رخ داد و نشان داد که هیچ خبری پنهان نمانده است.

خبرنگاران، راویان صادق برای انتشار اخبار موثق

حضور خبرنگاران و تصویربرداران رسانه ملی در سطح شهر و ساختمان‌هایی که مورد اصابت قرار گرفته ‌بودند به برگ دیگری از موفقیت رسانه ملی در اولین لحظات وقوع حادثه اضافه کرد. خبرنگاران بخشی از ابزار صحت‌سنجی خبرها هستند و ضمن مشاهده عینی به انتشار اخبار موثق ابتدا به صورت زیرنویس و پس از آن به صورت میدانی و گزارشی کمک کردند. از آن لحظه تاکنون رسانه ملی و خبرنگارانش در موقعیت بحران و آماده‌باش هستند. مرجعیت خبری مهم‌ترین رکن رسانه است که لازم است با دقت و عمق در تولید خبر و اعتبار در آنچه به تصویرکشیده می‌شود حفظ شود. رسانه ملی با نگاه تحولی در انتشار اخبار و گذر از سبک و سیاق سنتی با اتکا به سبک الماس خبری در لحظه وقوع خبر بدون اتکا به تصویر یا صوت می‌تواند با زیرنویس به موقع اخبار مرجعیت خبری را از آن خود کند.

به این ترتیب می‌توان به این نکته اشاره کرد که رسانه ملی در بحران پیش رو بار دیگر بر انجام روایت اول موفق بوده و تلاش کرده علاوه بر اطلاع رسانی و انعکاس این اقدام جنایتکارانه در قالب متن و تصویر، کارکردهای دیگر خود از جمله آرامش بخشی به مخاطب، تزریق روحیه اقتدار و ملی گرایی و دفاع از وطن را روی آنتن رسانه ملی به نمایش بگذارد و محور اصلی همه گزارش‌ها تأکید بر حفظ وطن، دفاع از وطن و در برگیری نگاه حماسی مردم ایران برای حفظ اقتدار نظام و تسلیم نشدن بود.

گزارش دقیق میدانی از بحران

نکته مهمی که عابدینی به آن اشاره کرد رویارویی و رقابت شبکه‌های خبری معاند با رسانه‌‌های خبری ایران بود. بدیهی است که از اولین لحظات این حادثه تروریستی موتور دروغ‌پراکنی و تفرقه افکنی در رسانه‌‌های همسو با رژیم صهیونیستی روشن شد. التهاب‌افکنی، تحریک احساسات مخاطبان، تشویش اذهان‌عمومی و ایجاد موج نگرانی از وقوع جنگ ابزاری است که این شبکه‌ها دنبال می‌کردند از این رو رسانه ملی با محوریت آرامش بخشی و ایجاد اطمینان به مخاطب برای امنیت کشور بخش مهمی از نگاه رسانه ملی بر افکار عمومی مردم را هدایت کرد. رسانه این وظیفه را دارد که با پالایش اخبار فضا را به سمت آرامش سوق دهد که این اتفاق با حضور مسئولان کشور، کارشناسان و تحلیل‌گرانی که تحلیل‌های خود را از این حادثه بیان می‌کنند شکل گرفت.

بدیهی است که با آغاز عملیات «وعده صادق ۳»، شلیک موشک‌های نقطه‌زن ایران و عبور موفق آنها از سامانه‌های پدافندی رژیم صهیونیستی و آمریکا، فضای رسانه‌ای رسانه ملی نیز به سمت دفاع مشروع و قانونی از وطن رفت و همچنان مرجعیت خبری را که مهم‌ترین رکن رسانه است را با دقت و عمق در تولید خبر و اعتبار در آنچه به تصویرکشیده می‌شد حفظ کرد. اطلاع‌رسانی به موقع، دقت و اصرار بر صحت اخبار پس از راستی‌آزمایی و استفاده از زیرنویس به عنوان سبک الماس خبری که مخاطب را هر لحظه با موقعیت‌های پیش رو تنها نمی‌گذاشت سبب شد رسانه ملی در این حادثه جنایتکارانه و تجاوز به کشور ایران در مقام یک مرجع خبری موثق و قابل اعتماد حضور داشته ‌باشد و روایت اول از این حادثه و عملیات «وعده صادق ۳» را از آن خود کند.

تلاش ناموفق برای خاموش کردن صدای حقیقت

اطلاع‌رسانی به موقع و روایت منسجم حوادث از آنتن رسانه ملی با هدف امیدبخشی به مخاطبان و روحیه دادن به مردم برای مقاومت در برابر تهاجم بیگانه مسیر درستی را در پیش گرفت به طوری که فراتر از رساندن خبر و تحلیل وقایع، رساندن حقیقت، تقویت روحیه‌ مردم، افشای دروغ‌ها و حفظ آرامش جامعه به رسانه ملی اعتباری مضاعف داد تا نشان دهد که رسانه صدای مردم است، نه پژواک هراس. در حالی که رسانه ملی با هدف آرامش بخشی به مخاطب مسیر اطلاع‌رسانی را طی می‌کرد و وحدت بی‌سابقه مردم ایران در روزهای سخت را به نمایش می‌گذاشت، ساختمان شیشه‌ای و محل پخش خبر مورد هدف حمله رژیم صهیونیستی قرار گرفت. اتفاقی که منجر به قطع برنامه‌های این رسانه نشد و تمامی شبکه‌ها از همان دقایق نخست پس از حمله، به پخش برنامه‌ها ادامه دادند. با این حال آنچه در این حمله شکل گرفت تصویر تازه و متفاوتی از مقاومت بود. درحالی که سحر امامی مجری شبکه خبر، در حال خواندن اخبار بود، این ساختمان مورد حمله‌ نیروهای متجاوز رژیم صهیونیستی قرار گرفت و او تا لحظه فروپاشی استودیو روبروی آنتن رسانه ملی از مقاومت و صدای رسای حقیقت گفت. امامی تأکید کرد که صدای حقیقت خاموش نمی‌شود و با کمک خدای بزرگ ما کارمان را ادامه می‌دهیم و خاطرنشان کرد که در این حمله فقط ساختمان خبر مورد هدف قرار نگرفت بلکه آزادی بیان و صدای زنان و کودکان مورد هدف قرار گرفت.

عابدینی معاون سیاسی نیز در این رابطه تصریح کرد که شلیک به خبرنگاران، شلیک تیر به حقیقت و افرادی است که حقیقت را بیان می‌کنند. جامعه جهانی و رسانه‌ای چگونه می‌خواهد این وضعیت را توجیه کند؟! آنچه اتفاق می‌افتد یک جنایت جنگی است.

واکنش شجاعانه این گوینده خبر نماد ایستادگی ملت شد و خونسردی این گوینده زن در لحظات بحرانی نمادی از مقاومت ملتی شد که در برابر تهدید و خشونت، هرگز سر فرود نمی‌آورد.

مرجعیت خبری در دست صداوسیماست

رسانه ملی به گفته نمایندگان مجلس توانست در فضایی که کشور در بحران و حالت جنگ است ضمن شفافیت در اطلاع‌رسانی و توجه به وجه امنیتی اخبار، قوی عمل کرده روایت درست را به مردم منتقل کند.

به گفته رمضان‌علی سنگدوینی، نایب رئیس اول کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، رسانه ملی از اولین لحظه تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران قدرتمند عمل کرد و با اطلاع‌رسانی به موقع مانع از گسترش اخبار نادرست شد.

وی همچنین گفت: به شخصه شاهد اتکا و اعتماد مردم به اخبار صداوسیما بودم و با اطمینان می‌گویم که علی‌رغم دسترسی مخاطبان به اخبار سایت‌ها و شبکه‌های مختلف بازهم مرجعیت خبری در دست صداوسیما است.

این نماینده مجلس تاکید کرد که در این نبرد، جمهوری اسلامی ایران دست برتر را دارد و رسانه ملی نیز بخش عمده‌ای از فضای اطلاع‌رسانی کشور را با موفقیت در دست گرفته ‌است.

هوشیاری مردم در جنگ نرم و شناختی با اعتماد به رسانه ملی

حسینعلی حاجی دلیگانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک ایران نقش رسانه ملی را در هدایت افکار عمومی مهم دانست. وی تاکید کرد: وقتی بحث ایران به میان می‌آید مردم همه با هم یک صدا برای دفاع از کشورشان آماده می‌شوند. این نکته‌ای است که صداوسیما باید به آن توجه کند و با تکیه بر وطن‌پرستی و عشق به میهن مردم را به مقاومت، هوشیاری و دفاع فرابخواند.

به گفته دلیگانی صداوسیما پیش از این که شبکه‌های معاند افکار عمومی را در دست بگیرند پیش دستی کرد و از اولین لحظات این تجاوز لحظه به لحظه اخبار را روی آنتن برد و اکنون نقش این رسانه با اخبار لحظه به لحظه از عملیات «طوفان‌القصی ۳» پر رنگ‌تر شده ‌است و مخاطب هر لحظه در جریان عملیات دلیرمردان ایران و فرود موشک‌های جمهوری اسلامی در قلب تل‌آویو قرار می‌گیرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی اعتماد عمومی به رسانه ملی را برگ برنده رسانه‌های ایران در مقابل تضعیف دشمنان خارجی دانست و گفت: مردم با اعتماد به تحلیل‌های کارشناسان سیاسی و امنیتی کشور و دنبال کردن اخبار از رسانه ملی می‌توانند نقش موثری در آرام بخشی جامعه ایفا کنند.

حجت الاسلام نصرالله پژمان‌فر عضوکمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در این باره گفت: مخاطبان با اعتماد به رسانه‌های صادق تفاوت اخبار را درک می‌کنند.

وی با تأکید بر اهمیت جنگ رسانه‌ای و عملیات روانی دشمن، خاطرنشان کرد: باور به اینکه به خاک ما تعرض شده و حقانیت ایران برای دفاع مشروع در جبهه رسانه‌ای و تبلیغاتی رقم می‌خورد اهمیت دارد.

عضوکمیسیون امنیت ملی مجلس با اشاره به جهت‌دار بودن اخبار و فضای مسموم شبکه‌های خبری معاند گفت: این شبکه‌ها با هدف تضعیف روحیه مردم و ایجاد رعب و وحشت خط فکری مشخصی را دنبال می‌کنند درحالی‌که رسانه ملی مهمترین مرجع خبری برای دریافت اخبار، اطلاعیه‌ها است و رسالت آن روحیه بخشی به مردم و ایجاد حس مقاومت و تلاش برای حفظ وطن است.